Nhân khẩu Wales

Bản đồ mật độ dân số tại Wales theo điều tra nhân khẩu năm 2011.

Dân số Wales tăng gấp đôi từ 587.000 vào năm 1801 lên 1.163.000 vào năm 1851 và đạt đến 2.421.000 vào năm 1911. Hầu hết lượng gia tăng là tại các vùng khai thác than, đặc biệt là Glamorganshire khi tăng từ 71.000 vào năm 1801 lên 232.000 vào năm 1851 và 1.122.000 vào năm 1911.[176] Một phần gia tăng là nhờ chuyển đổi nhân khẩu giống như hầu hết các quốc gia công nghiệp hóa, do tỷ lệ tử giảm và tỷ lệ sinh được duy trì. Tuy nhiên, cũng có di cư quy mô lớn đến Wales trong cách mạng công nghiệp. Người Anh là nhóm đông nhất, song cũng có lượng đáng kể người Ireland và lượng nhỏ các nhóm dân tộc khác,[177][178] trong đó có người Ý di cư tới miền nam của Wales.[179] Wales cũng tiếp nhận di dân từ nhiều nơi thuộc Thịnh vượng chung trong thế kỷ XX, và các cộng đồng người Phi-Caribe và người Á góp phần vào pha trộn dân tộc-văn hóa, đặc biệt là tại đô thị. Nhiều người trong số họ tự nhận là người Wales.[180]

Theo điều tra nhân khẩu năm 2011, dân số Wales đạt 3.063.456, là con số cao nhất trong lịch sử.[181] Năm 2011, 27% (837.000) tổng dân số Wales không sinh tại Wales,[182] trong đó 636.000 người (21% tổng dân số Wales) sinh tại Anh.[183] Các khu vực dân cư và công nghiệp chính nằm tại miền nam Wales, bao gồm các thành phố Cardiff, Swansea và Newport cùng các thung lũng lân cận, một lượng dân số đáng kể khác sống tại miền đông-bắc quanh WrexhamFlintshire.

Theo điều tra nhân khẩu năm 2001, 96% cư dân là người Anh Quốc da trắng, và 2,1% không phải là người da trắng (chủ yếu là gốc Nam Á).[184] Hầu hết các nhóm không phải da trắng tập trung tại Cardiff, Newport và Swansea. Các cộng đồng người Á và người Phi tại Wales phát triển chủ yếu thông qua di cư sau chiến tranh thế giới thứ hai.[185] Vào đầu thế kỷ XXI, nhiều nơi tại Wales chứng kiến gia tăng số lượng di dân định cư từ các quốc gia mới gia nhập Liên minh châu Âu như Ba Lan.[186]

Điều tra nhân khẩu Anh Quốc năm 2001 bị chỉ trích tại Wales do không đưa ra lựa chọn 'người Wales' trong mô tả nhận dạng dân tộc.[187] Một phần vì nguyên nhân này, điều tra nhân khẩu năm 2011 có một danh sách lựa chọn bao gồm người Wales. Kết quả là 57,5% dân số Wales biểu thị họ chỉ có bản sắc dân tộc Wales, 7,1% khác biểu thị họ là người Wales đồng thời là người Anh Quốc. Người không nhận là dân tộc Wales chiếm 34,1%. Tỷ lệ tự nhận dạng dân tộc chỉ là người Anh Quốc đạt 16,9%, và có thêm 9,4% nhận là người Anh Quốc đồng thời với dân tộc khác. Người không nhận là dân tộc Anh Quốc chiếm 73,7%. 11,2% biểu thị họ chỉ là người Anh và có thêm 2,6 nhận là người Anh và một dân tộc khác.[188][189][190]

Theo điều tra nhân khẩu năm 2011, Wales kém đa dạng về dân tộc so với tất cả các vùng bên Anh:[191] 93,2% tự phân loại là người Anh Quốc da trắng (gồm người Wales, người Anh, người Scotland, người Bắc Ireland), 2,4% nhận là "người da trắng khác" (bao gồm người Ireland), 2,2% là người gốc Á, 1% là người hỗn chủng, và 0,6% là người da đen (người Phi, Caribe, hay người Anh da đen). Tỷ lệ người Anh Quốc da trắng thấp nhất là tại Cardiff với 80,3%.[190][192]

Năm 2001, một phần tư dân số Wales sinh bên ngoài Wales, chủ yếu là tại Anh; khoảng 3% được sinh bên ngoài Anh Quốc. Tỷ lệ sinh tại Wales thay đổi theo vùng, mức cao nhất là tại các thung lũng miền nam Wales và thấp nhất là tại miền trung Wales và bộ phận của miền đông-bắc. Tại cả Blaenau GwentMerthyr Tydfil, 92% cư dân sinh tại Wales, so với chỉ 51% và 56% tại các hạt biên giới FlintshirePowys.[193] Có trên 1,75 triệu người Mỹ tự nhận có tổ tiên Wales, hơn 440 nghìn người Canada cũng nhận như vậy theo điều tra năm 2006 của Canada.[194][195]

Tổng tỷ suất sinh tại Wales đạt 1,9 vào năm 2011,[196] thấp hơn mức sinh thay thế là 2,1. Đa số ca sinh là của các nữ giới chưa kết hôn (58% ca sinh vào năm 2011 là ngoài hôn nhân).[197] Khoảng một trong mười ca sinh (10,7%) trong năm 2011 là của bà mẹ sinh tại nước ngoài, tăng so với 5,2% vào năm 2001.[198]

Một nghiên cứu vào năm 2010 ước tính rằng 35% dân số Wales mang họ có nguồn gốc Wales (5,4% dân số Anh và 1,6% dân số Scotland cũng mang họ gốc Wales).[199] Tuy nhiên, nhiều họ hiện nay bắt nguồn từ các tên riêng Wales cổ thực ra là xuất hiện tại Anh.[200]

Thành thị lớn nhất của Wales
Office for National Statistics 2011 Census[201]
HạngTênKhu vực hội đồngDân sốHạngTênKhu vực hội đồngDân số

Cardiff

Swansea
1CardiffCity & County of Cardiff335.14511CaerphillyCaerphilly County Borough41.402
Newport

Wrexham
2SwanseaCity & County of Swansea239.00012Port TalbotNeath Port Talbot37.276
3NewportNewport City128.06013PontypriddRhondda Cynon Taf30.457
4WrexhamWrexham County Borough61.60314AberdareRhondda Cynon Taf29.748
5BarryVale of Glamorgan54.67315Colwyn BayConwy County Borough29.405
6NeathNeath Port Talbot50.65816PontypoolTorfaen28.334
7CwmbranTorfaen46.91517PenarthVale of Glamorgan27.226
8BridgendBridgend County Borough46.75718RhylDenbighshire25.149
9LlanelliCarmarthenshire43.87819BlackwoodCaerphilly County Borough24.042
10Merthyr TydfilMerthyr Tydfil43.82020MaestegBridgend County Borough18.888

Ngôn ngữ

Tỷ lệ người trả lời là họ có thể nói tiếng Wales, 2011.

Trong cuốn sách Archaeologia Britannica năm 1707, Edward Lhuyd nhận thấy tương đồng giữa hai nhóm ngôn ngữ Celt: Briton hay P–Celt (Breton, Cornwall và Wales); và Gael hay Q–Celt (Ireland, ManScotland). Ông cho rằng các ngôn ngữ Briton bắt nguồn tại Gaul (Pháp), và các ngôn ngữ Gael bắt nguồn tại bán đảo Iberia. Lhuyd kết luận rằng các ngôn ngữ có nguồn gốc Celt, người nói các ngôn ngữ này là người Celt. (Theo một giả thuyết gần đây hơn, các ngôn ngữ Gael và Briton được gọi chung là Celt đảo, tiến hóa tách biệt một thời gian với các ngôn ngữ Celt lục địa như Gaul và Celt Iberia.) Từ thế kỷ XVIII, cư dân Brittany, Cornwall, Ireland, đảo Man, Scotland và Wales ngày càng hay được gọi là người Celt, và nay họ được đề cập là các dân tộc Celt hiện đại.[202][203]

Đạo luật Ngôn ngữ Wales 1993 và Đạo luật Chính phủ Wales 1998 quy định tiếng Anh và tiếng Wales được đối đãi trên cơ sở bình đẳng, cả hai được sử dụng làm ngôn ngữ làm việc trong Quốc hội.[204] Cả tiếng Anh và tiếng Wales cùng là ngôn ngữ chính thức,[205] tiếng Wales còn được công nhận theo luật là có "địa vị chính thức".[206] Hầu hết mọi người tại Wales nói tiếng Anh, đây là ngôn ngữ chính tại hầu khắp đất nước. Chuyển đổi qua lại giữa hai ngôn ngữ là điều phổ biến tại tất cả các nơi của Wales và được gọi bằng nhiều thuật ngữ, song không cái nào được các nhà ngôn ngữ học chuyên nghiệp công nhận.[207] Phương ngữ tiếng Anh Wales chịu ảnh hưởng đáng kể từ ngữ pháp tiếng Wales và có các từ vựng gốc tiếng Wales. Theo John Davies, phương ngữ tiếng Anh Wales "là đối tượng mang thành kiến lớn hơn bất kỳ điều gì mà người Wales phải chịu".[208][209] Miền bắc và miền tây của Wales còn lại nhiều khu vực mà đa số cư dân nói tiếng Wales như ngôn ngữ thứ nhất, tại đó tiếng Anh được học với vị thế là ngôn ngữ thứ nhì. Theo điều tra nhân khẩu năm 2011, có 562.016 người, tức 19% dân số Wales có thể nói tiếng Wales, giảm so với 20,8% theo điều tra vào năm 2001.[210][211] Mặc vẫn tiếp tục có trẻ em Wales đơn ngữ, song đơn ngữ trọn đời tiếng Wales là điều chỉ có trong quá khứ.[212]

Biển báo đường bộ tại Wales thường được ghi bằng tiếng Anh và tiếng Wales, khi tên địa danh khác nhau trong hai ngôn ngữ, hai phiên bản sẽ được sử dụng (như "Cardiff" và "Caerdydd"), tiếng nào được ghi trước là do nhà cầm quyền địa phương quyết định.[213] Trong thế kỷ XX, xuất hiện một số cộng đồng nhỏ nói các ngôn ngữ khác như tiếng Bengal và tiếng Quảng Đông, đây là kết quả của di cư.

Tôn giáo

Nhà thờ lớn St. David, Pembrokeshire

Tôn giáo lớn nhất tại Wales là Cơ Đốc giáo, 57,6% dân số tự nhận là tín đồ Cơ Đốc giáo trong điều tra nhân khẩu năm 2011.[214] Giáo hội Anh giáo tại Wales có 56.000 tín đồ, là giáo phái đông đảo nhất.[215] Wales là một giáo khu của Cộng đồng Anh giáo, và là bộ phận của Giáo hội Anh cho đến khi tách ra vào năm 1920. Nhà thờ độc lập đầu tiên tại Wales được William Wroth thành lập tại Llanvaches vào năm 1638. Giáo hội Trưởng Lão Wales sản sinh từ phục hưng Giám Lý Wales trong thế kỷ XVIII và ly khai Giáo hội Anh vào năm 1811.[216]

Giáo phái đông đảo thứ nhì tại Wales là Công giáo La Mã, ước tính có 43.000 tín đồ.[215] Các tôn giáo phi Cơ Đốc có quy mô nhỏ, chiếm khoảng 2,7% dân số.[214] Điều tra nhân khẩu năm 2011 ghi nhận 32,1% cư dân tuyên bố là không tôn giáo, trong khi 7,6% không trả lời.[214] Thánh bảo trợ của Wales là Thánh David, và Ngày Thánh David được tổ chức thường niên vào 1 tháng 3.[217]

Năm 1904, diễn ra một cuộc phục hưng tôn giáo khởi đầu thông qua truyền bá phúc âm của Evan Roberts, và chứng kiến lượng lớn cư dân cải đạo sang Cơ Đốc giáo phi quốc giáo và Anh giáo, thỉnh thoảng là toàn thể cộng đồng.[218] Phong cách thuyết giáo của Roberts trở thành bản thiết chế cho các thực thể tôn giáo mới như Ngũ Tuần và Tông Đồ.[219]

Hồi giáo là tôn giáo phi Cơ Đốc lớn nhất tại Wales, có trên 24.000 (0,8%) được ghi nhận là người Hồi giáo trong điều tra nhân khẩu năm 2011.[214] Phố 2 Glynrhondda tại Cathays, Cardiff, được thừa nhận là có thánh đường Hồi giáo đầu tiên tại Anh Quốc[220][221][222] Các cộng đồng Ấn Độ giáo và Sikh giáo chủ yếu hiện diện trong các thành phố miền nam Wales là Newport, Cardiff và Swansea, tín đồ Phật giáo tập trung nhiều nhất tại hạt nông thôn miền tây Ceredigion.[223] Do Thái giáo là giáo phái phi Cơ Đốc đầu tiên thiết lập tại Wales, từ thời La Mã, song đến năm 2001 cộng đồng này suy giảm còn khoảng 2.000 người.[224]

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Wales http://www12.statcan.ca/english/census06/data/high... http://www.afi.com/100Years/handv.aspx http://www.cardiff-cwl.airports-guides.com/cwl_cli... http://www.applewarrior.com/celticwell/ejournal/be... http://www.britainexpress.com/countryside/coast/ http://www.diversiton.com/religion/census/britain.... http://www.dylanthomas.com/index.cfm?articleid=106... http://www.glamorgancricket.com/detail-item.php?in... http://www.halcrow.com/Who-we-are/History/Clywedog... http://www.historic-uk.com/HistoryUK/Wales-History...